India - Veg & Non-Veg

 

Now Reading - लेखक - के सागर - आधुनिक भारताचा इतिहास (Hard Copy)

Now Reading

लेखक - के सागर 

आधुनिक भारताचा इतिहास 

Book Review : Now Reading (Ebook)

Seeta - Warrior of Mithila

by

Amish Tripathi

 

 

विजय देवधर - केजिबी चे अंतरंग दर्जा - *****

रहस्यकथा, गूढकथांचे लेखन करण्यात हातखंडा असलेले लेखक आणि इंग्रजीतील उत्तमोत्तम कादंबऱ्यांना मराठी वाचकांपर्यंत नेणारे अनुवादक विजय देवधर हे मराठीतील एक लोकप्रिय लेखक आहेत. देवधर यांनी गेली सुमारे तीन दशके वाचकांना एका वेगळ्या विश्वाचे दर्शन घडविले. गूढ, अद्भुत, रहस्य, चमत्कार, साहस, शौर्य, इतिहास यांचे त्यांना आकर्षण होते. या अद्भुतरम्य जगाच्या ओढीनेच त्यांनी कादंबऱ्या आणि कथांचे लेखन केले. ‘इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ ट्रॉपिकल मिटरिऑलॉजी’ या हवमानशास्त्राशी संबंधत संस्थेत नोकरी करीत असतानाच त्यांनी लेखनाला सुरुवात केली. प्रारंभी ‘विचित्र विश्व’, ‘नवल’मधून त्यांचे लेखन प्रसिद्ध झाले. अगाथा ख्रिस्ती, सिडनी शेल्डन, आयर्विंग वॅलेस, फ्रेडरिक फोरसिथ, जेम्स हॅडली चेस, इयान फ्लेमिंग अशा इंग्रजीतील लोकप्रिय लेखकांच्या कादंबऱ्यांचे त्यांनी अनुवाद केले. मात्र ते अनुवाद न वाटता मूळ कलाकृतीच वाटावी, एवढे सरस उतरले आहेत. या वैशिष्ट्यामुळे मेमरीज ऑफ मिडनाइट, डुम्सडे कॉन्स्पिरसी, रेज ऑफ एंजल्स, ब्लड लाइन, सेवन्थ सिक्रेट, डेझर्टर आदी अनुवादित पुस्तकांमध्ये वाचकाला खिळवून ठेवण्याचे सामर्थ्य होते. 

अनुवाद करताना त्यांना वाचकाचा कधी विसर पडला नाही. म्हणूनच इंग्रजीतील वर्णने मराठीत उतरवताना त्यावर आवश्यक ते संस्कार ते करीत असत. घटनांचे ओघवते वर्णन, व्यक्तिचित्रण आणि नेमकी शब्दयोजना हे त्यांचे वैशिष्ट्य होते. अनुवादित पुस्तकांमध्ये मांसाहारी पदार्थ, मद्य, अमली पदार्थ आदींची वर्णने असत; पण देवधर शुद्ध शाकाहारी होते. मद्यपान तर लांबच. मात्र अनुवाद करताना ते या साऱ्यांचा अभ्यास करीत. एखाद्या मांसाहारी पदार्थाचे वर्णन करताना तो केवळ अनुवाद नसे, तर त्या पदार्थाची कृती ते समजून घेत. त्यामुळेच त्यांचे अनुवाद इतरांपेक्षा वेगळे होते. 

केवळ मनोरंजनच नव्हे; तर एका वेगळ्या विश्वाची वाचकाला ओळख व्हावी, माहिती व्हावी अशी त्यांची भूमिका होती. त्यातूनच ‘केजीबीचं अंतरंग’ उभे राहिले. हिचकॉकच्या रहस्यदालनात, कार्लसनची जलपरी, साहसांच्या जगात हे त्यांचे कथासंग्रहही वाचकप्रिय ठरले. बालसाहित्य हे त्यांचे आणखी एक वैशिष्ट्य. मजेदार प्राणी, मोटारसायकलिस्ट चिम्पांझी, प्राण्यांचा डॉक्टर, वाघ सिंह माझे मित्र, प्राणिमित्रांच्या जगात ही पुस्तके त्यांनी लहानांसाठी लिहिली. ‘बर्म्युडा ट्रँगल’सारखे विज्ञानविषयक पुस्तकही त्यांनी लिहिले आहे. दिवाळी अंक, साप्ताहिके आणि मासिकांमधूनही त्यांनी विपुल लेखन केले. देवधर हे प्रकाशकांचे आवडते लेखक होते. कारण ते ‘खपणारे’ लेखक तर होतेच; शिवाय त्यांचे अक्षर अतिशय सुंदर होते. व्याकरणाचे सर्व नियम पाळून ते लेखन करीत. असे लेखक आता विरळाच. मराठी साहित्यातील अद्भुतरम्यतेची उणीव भरून काढणारे देवधर त्यांच्या अनुवादांमुळे वाचकांच्या कायम स्मरणात राहतील.

के.जी.बी. ही रशियन गुप्तचर संघटना स्वतःसंबंधी कमालीची गुप्तता पाळते. तसे पाहू गेले, तर रशियाच्या अंतर्गत, राजकीय व सामाजिक घडामोडींबद्दल जगाला कधी फारशी माहिती मिळत नाही. याच गोष्टीवरून ब्रिटनचे माजी पंतप्रधान सर विन्स्टन चर्चिल यांनी रशियाला ‘पोलादी पडदा’ (IRON CURTAIN) असे संबोधले होते. तथापि अलीकडच्या काळात रशियाच्या बर्याच गुप्त गोष्टी जगाला समजल्या आहेत. पाश्चिमात्य गुप्तचर संघटनांनी मिळविलेल्या माहितीवरून आणि रशियातून पळून येऊन, पश्चिमेचा आश्रय घेतलेल्या रशियन गुप्तवार्ता खात्यातल्या काही अधिकार्यांकडून समजलेल्या गोष्टींवरून सोवियत रशियाचे आणि त्यांची गुप्तचर संघटना के.जी.बी. हिचे स्वरूप बरेचसे स्पष्ट झाले आहे.

प्रस्तुत पुस्तकात केवळ के.जी.बी.ची माहितीच दिली आहे असे नाही, तर या गुप्तचर संघटनेशी संबंधित असलेल्या काही अतिशय वेधक अशा कथांचा समावेशही या पुस्तकात केलेला आहे.

पहिल्या कथेत फ्रेंच राजदूत मॉरिस दीजाँ यांचे चारित्र्यहनन करण्याचा आणि त्यांना भ्रष्ट करण्याचा जो धूर्त डाव के.जी.बी.ने टाकला होता, त्याची विलक्षण मनोवेधक अशी हकीकत आहे. ‘स्त्री’ हा दीजाँचा वीक पॉइंट लक्षात घेऊन, एका अतिशय सौष्ठवपूर्ण नि बांधेसूद शरीराच्या रशियन सुंदरीच्या साहाय्याने दीजाँना के.जी.बी.ने कसे भ्रष्ट केले याचे विलक्षण दर्शन प्रस्तुत कथेत घडते.

दुसर्या कथेमध्ये एक फितूर अमेरिकन सोल्जर सार्जंट रॉबर्ट ली जॉन्सन याला आपल्या वेठीस धरून फ्रान्समधल्या पेंटॅगॉनच्या अभेद्य अशा गुप्त तिजोरीतली लष्करी गुपिते के.जी.बी.ने कशी हस्तगत केली, याची कल्पिताहूनही अद्भुत अशी सत्य हकीकत आहे. जिथे मुंगीलाही प्रवेश मिळणे अशक्य होते, अशा त्या ‘सिक्रेट व्हॉल्ट’ मध्ये शिरकाव करून घेण्यासाठी के.जी.बी.ने धूर्तपणे कोणत्या युक्त्याप्रयुक्त्या नि हिकमती लढवल्या याचे मती गुंग करणारे प्रत्यंतर वाचकांना येईल.

‘मिराज विमान पळविण्याचा कट’ या तिसर्या कथेमध्ये लेफ्टनंट महमुद मात्तार नावाच्या एका लेबानीज फायटर पायलट माणसाला कचाट्यात पकडून के.जी.बी.ने त्याला हेरकामास कसे जुंपले याचे विदारक दर्शन आहे.

के.जी.बी.ची माहिती आणि तिची काही प्रकरणे सांगतासांगताच अशा कथांचा प्रस्तुत पुस्तकात अंतर्भाव केल्यामुळे हे पुस्तक वाचनीय ठरेल आणि वाचकांना आवडेल, अशी आशा आहे. हे संबंध पुस्तक विचार करायला लावणारे आहे. एक गुप्तचर संघटना आपली उद्दिष्टे साध्य करण्याकरता कोणकोणत्या उलाढाली करते, आपल्या मोहिमा राबवण्याकरता काय काय गोष्टी करते याचे दर्शन घडवणे हा या पुस्तकाच्या लेखनामागचा हेतू आहे. के.जी.बी.चे हे अंतरंग वाचताना-राष्ट्राच्या सुरक्षिततेच्या दृष्टीने सक्षम अशी गुप्तचर व्यवस्था किती आवश्यक नि महत्त्वपूर्ण असते, याचा प्रत्यय वाचकांना जागोजाग येईल.

विजय देवधर यांच्या केजीबी चे अंतरंग हे पुस्तक १९८० साली प्रकाशित झाले. हे पुस्तक केजीबी या सोव्हिएत गुप्तचर संस्थेच्या कार्यपद्धती आणि इतिहासावर आधारित आहे. देवधर हे एक प्रतिष्ठित पत्रकार आणि लेखक आहेत. त्यांनी केजीबी च्या अनेक पूर्वीच्या अधिकाऱ्यांशी मुलाखत घेतली आणि त्यांच्याकडून माहिती गोळा केली. या माहितीच्या आधारे त्यांनी हे पुस्तक लिहिले. केजीबी ही एक अतिशय शक्तिशाली गुप्तचर संस्था होती. तिने सोव्हिएत संघाच्या राजकीय आणि लष्करी धोरणांमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. केजीबी ने जगभरातील अनेक देशांमध्ये गुप्तचर कार्ये केली आणि अनेक राजकीय उलथापालथी घडवून आणल्या. देवधर यांनी केजीबी च्या कार्यपद्धतीचे एक तपशीलवार वर्णन केले आहे. ते दाखवतात की केजीबी ने आपल्या गुप्तचर कार्यांसाठी कसे तंत्रज्ञान आणि मनोविज्ञानाचा वापर केला. ते केजीबी च्या इतिहासातील काही महत्त्वाच्या घटनांचीही माहिती देतात. केजीबी चे अंतरंग हे एक महत्त्वाचे आणि माहितीपूर्ण पुस्तक आहे. हे पुस्तक सोव्हिएत संघ आणि त्याच्या गुप्तचर यंत्रणेबद्दल अधिक जाणून घेऊ इच्छिणाऱ्यांना एक उत्तम प्रारंभिक बिंदू आहे.

The Rise and Fall of Buddhism in India

 

India, the birthplace of Buddhism, witnessed a remarkable transformation over the course of centuries, leading to the gradual decline and near disappearance of this influential faith. This evolution was shaped by a complex interplay of historical, sociopolitical, and cultural factors, ultimately reshaping the religious landscape of the region.

The journey of Buddhism in India began with a profound shift in royal patronage. Initially, Buddhism thrived under the auspices of the Mauryan Empire, particularly during Emperor Ashoka's reign. Ashoka's fervent promotion of Buddhism within India and beyond propelled its expansion. However, as the Mauryan Empire crumbled, a void emerged, and subsequent empires like the Sunga and the Gupta chose to extend their support to Brahmanism, the precursor to Hinduism. This shift in imperial patronage dealt a significant blow to Buddhism's growth.

The resurgence of Brahmanism during this period was fueled by the influential Hindu philosopher Adi Shankara. Through his skillful interpretations of the Upanishads and his triumphant debates against Buddhist scholars, Shankara revitalized the intellectual foundations of Hinduism, which had somewhat been overshadowed by Buddhism. His Advaita Vedanta philosophy provided a comprehensive spiritual framework that resonated with many, leading to a gradual realignment of religious sentiments in favor of Hinduism.

The social implications of this revival were profound. The reestablishment of the caste system, a key aspect of Brahmanism, stood in stark contrast to Buddhism's egalitarian principles. Over time, as the caste system became deeply ingrained in Indian society, the masses naturally gravitated back towards Hinduism, which reinforced social hierarchies.

Foreign invasions further expedited the reversion to Hinduism. The destructive attacks on renowned Buddhist educational centers, such as Nalanda, Vikramashila, and Takshashila, by foreign powers like the Huns, dealt a severe blow to Buddhism. These centers, known for their scholarly excellence and promotion of Buddhist doctrines, were reduced to ruins. The loss of these institutions created an intellectual vacuum, impeding the propagation of Buddhist teachings.

Interestingly, the syncretic nature of Buddhism, which had facilitated its rapid spread in other regions, ironically contributed to its decline in India. As Buddhism encountered diverse local traditions and customs, it often assimilated and adapted to them, resulting in the emergence of various sects and forms of Buddhism. In the Indian context, this assimilation led to the integration of Buddhism into the broader sphere of Hinduism, with Buddha being revered as an incarnation of the Hindu deity Vishnu.

While Buddhism largely faded from the Indian landscape, its philosophical legacy continues to endure. The teachings of Buddha are held in deep reverence, and sacred sites associated with his life, such as Bodh Gaya and Sarnath, remain significant spiritual landmarks, evoking a sense of reverence and reflection.

In essence, the decline and transformation of Buddhism in India is a testament to the ever-evolving nature of religious traditions. The interplay of historical forces, social dynamics, and cultural assimilation shaped the religious fabric of the region, leaving a lasting impact that continues to resonate with the rich tapestry of India's spiritual heritage.

Moby Dick by Herman Melville Rating ***

Moby Dick is one of the most celebrated works of American literature, written by Herman Melville in 1851. The novel tells the story of Captain Ahab's obsessive quest to hunt down the white whale Moby Dick, who has maimed and eluded him for years. Along the way, the reader encounters a rich and diverse cast of characters, including Ishmael, the narrator and protagonist, Queequeg, a Polynesian harpooner and Ishmael's friend, Starbuck, the first mate and a voice of reason, and many others. The novel explores themes such as fate, free will, revenge, religion, madness, and the nature of evil.

Moby Dick is not a conventional novel, but rather a complex and ambitious work that combines elements of different genres, such as adventure, romance, satire, allegory, and symbolism. The novel is also famous for its extensive use of metaphors, allusions, and references to various fields of knowledge, such as whaling, history, philosophy, mythology, and science. The novel is full of digressions and descriptions that sometimes interrupt the main narrative, but also enrich it with details and insights. The novel also challenges the reader with its unconventional structure, which includes chapters of varying lengths and styles, as well as a dramatic epilogue that reveals the fate of the Pequod and its crew.

Moby Dick is a masterpiece of American literature that deserves to be read and appreciated by anyone who loves great stories and great writing. The novel is not only an exciting and thrilling adventure, but also a profound and timeless exploration of the human condition and the mysteries of the universe. Moby Dick is a book that will challenge you, inspire you, and stay with you long after you finish reading it. Moby Dick is also a symbol of many things: the elusive and incomprehensible nature of reality, the destructive power of obsession and fanaticism, the sublime beauty and terror of nature, and the ultimate futility of human endeavors in the face of cosmic forces.

The ending of Moby Dick is one of the most dramatic and tragic in literature. After a long and perilous chase across the oceans, Ahab finally encounters Moby Dick and engages in a final battle with him. Ahab manages to harpoon the whale several times, but each time Moby Dick breaks free and wreaks havoc on the Pequod and its crew. Ahab refuses to give up his pursuit, even when Starbuck begs him to turn back and save their lives. In a climactic moment, Ahab throws his last harpoon at Moby Dick, but the rope catches him around the neck and drags him into the depths. Moby Dick then smashes the Pequod with his tail, sinking it and killing everyone on board except Ishmael, who survives by clinging to a coffin that was made for Queequeg earlier in the novel. Ishmael is later rescued by another ship, the Rachel, which was also looking for a lost whaleboat that carried its captain's son. The novel ends with Ishmael's solemn reflection on his experience and his tribute to his lost comrades.

World of Artificial Sweetners